Hieronder beschrijven we de verschillende begrippen.

Veerkracht

Veerkracht is het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag. Het is dus een breed begrip. Onderzoek bevestigt het verband tussen veerkracht, eigenwaarde en weerbaarheid (Faitz, 2012). Iemand die weerbaar is, is ook veerkrachtiger. Dit betekent dat wanneer iemands veerkracht door ingrijpende gebeurtenissen tijdelijk verminderd is, de eigenwaarde daalt en dat hij daardoor ook minder weerbaar is. Dit zal voor iedereen herkenbaar zijn: wanneer je moe en verdrietig bent, voel je je vaak ook minder waard en reageer je misschien minder effectief op anderen.

Sociale psychologie

Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie naar hoe (menselijke) gedachten en gedragingen worden beïnvloed door werkelijke of ingebeelde anderen. Dit gaat dus veel verder dan alleen in situaties van grensoverschrijdend gedrag. In weerbaarheid worden inzichten uit de sociale psychologie gebruikt.

Zelfverdediging

De trainingen zelfverdediging lijken veelal op de allereerste trainingen weerbaarheid aan vrouwen. Er wordt met name geoefend met fysieke bevrijdings- en uitschakeltechnieken. De cursussen zijn gericht op de verdediging tegen aanvallen van onbekenden op straat. Vaak worden deze cursussen gegeven door ervaren vechtsporters en vormen ze een laagdrempelige kennismaking met de wereld van de martial arts.

Hanteren van agressie

Trainingen hanteren van agressie zijn meestal bedoeld voor mensen die vanwege hun beroep te maken krijgen met de agressie van een ander – een klant, een cliënt, een patiënt. Centraal in deze training staat dus het professioneel omgaan met het (lastige) gedrag van de ander. Het is daarbij van belang in welke sector de professional werkt: is er slechts eenmalig contact met de 'agressor' of is er sprake van een langere relatie, zoals in het onderwijs of in de hulpverlening. Trainingen hanteren van agressie zijn in het algemeen communicatietrainingen met speciale aandacht voor fysieke aspecten, zoals spanning en non-verbale communicatie. Daarnaast worden er ook soms trainingen fysieke controle en beheersing aangeboden, die gericht zijn op in teamverband fysiek ingrijpen op een professionele manier. Dergelijke trainingen worden ook wel onder de noemer gevaarsbeheersing gegeven.

Gevaarsbeheersing

In trainingen gevaarsbeheersing gaat het eveneens om het leren omgaan met het (agressieve) gedrag van een ander, maar dit lastige gedrag gaat nog een stap verder. Deze trainingen worden met name gegeven aan mensen die beroepsmatig veel met agressie te maken hebben en daar een verantwoordelijke taak in hebben. Denk bijvoorbeeld aan medewerkers in de zorg die cliënten naar een opvang moeten begeleiden en personeel in geüniformeerde beroepen die moeten handhaven. Deze mensen hebben niet alleen de verantwoordelijkheid voor hun eigen veiligheid, maar ook voor de veiligheid van een ander en ze moeten zich bovendien houden aan de omgangsvormen die hun organisatie bepaald heeft.

Assertiviteit

In assertiviteitstrainingen wordt geoefend met weerbaar, assertief gedrag. Het gaat in dergelijke trainingen met name om verbale weerbaarheid: cursisten leren hoe ze met respect voor zichzelf en voor de ander voor zichzelf op kunnen komen. De cursussen richten zich op situaties in het werk of privé, bijvoorbeeld in vergaderingen of op verjaardagen. Er wordt over het algemeen geen aandacht besteed aan (potentieel) gewelddadige situaties of situaties waarin sprake is van veel ongelijkheid. Er wordt meestal wel aandacht besteed aan lichaamshouding door bijvoorbeeld het uitspelen van situaties in rollenspelen. Met andere woorden: daar waar weerbaarheid zich richt op situaties waarin grensoverschrijdend gedrag aan de orde is, is assertiviteit een breder begrip.

Weerbaarheid

Ten opzichte van de andere trainingen hebben weerbaarheidstrainingen vijf belangrijke kenmerken.

Allereerst kunnen deze trainingen zich op alle vormen van grensoverschrijdend gedrag richten, variërend van straatgeweld en verkrachting tot racisme en pestgedrag.

Een tweede belangrijk kenmerk van weerbaarheidstrainingen ten opzichte van de andere trainingen is dat deze trainingen het eigen gedrag en de eigen overtuigingen van de cursist centraal stellen en niet het gedrag van de ander. Een (goede) weerbaarheidstrainer gaat dus als het ware naast de cursist staan en onderzoekt samen met hem naar de meest passende reactie op grensoverschrijdend gedrag.

In de derde plaats wordt in een weerbaarheidscursus aandacht besteed aan verschillende manieren om te voorkomen dat iemand slachtoffer wordt van grensoverschrijdend gedrag: weglopen of vluchten, hulp krijgen, verbale reacties (confrontatie en de-escalatie), preventie (houding en uitstraling) en fysieke verdediging.

Een volgend belangrijk kenmerk is de psychofysieke manier van leren: in de cursussen worden veel oefeningen, spelvormen en werkvormen toegepast waardoor de deelnemers ervaren wat wel en niet werkt.

Ten slotte is het werken aan meer zelfvertrouwen en een grotere eigenwaarde een essentieel onderdeel van iedere cursus.